Sigma Personeelsdiensten
Vragen?

Overeenkomst van opdracht vs. arbeidsovereenkomst: de belangrijkste verschillen

Overeenkomst van opdracht vs. arbeidsovereenkomst de belangrijkste verschillen

Als je werkt met zzp’ers of freelancers heb je te maken met een ‘overeenkomst van opdracht’. Wat zijn de eisen van zo’n overeenkomst en waarom is dit belangrijk als het gaat over het voorkomen van schijnzelfstandigheid? In dit artikel lees je de aandachtspunten bij het opstellen van een overeenkomst van opdracht, de verschillen met een arbeidsovereenkomst en de nieuwste ontwikkelingen rondom wetgeving en handhaving.

Wat is een overeenkomst van opdracht?

Een overeenkomst van opdracht is een contract tussen twee partijen: de opdrachtgever en de opdrachtnemer (zzp’er of freelancer). De opdrachtnemer voert werkzaamheden uit voor de opdrachtgever, maar is geen werknemer in loondienst. Dit betekent dat er geen sprake is van een arbeidsovereenkomst en de opdrachtnemer dus zelfstandig werkt.

Wat zijn de kenmerken van een overeenkomst van opdracht?

De aankondiging van de Belastingdienst op schijnzelfstandigheid bij zzp’ers in 2024 zorgde voor veel onrust. Wanneer is iemand feitelijk in dienst en wanneer is iemand werkelijk zzp’er? De afweging die je hierbij moet maken speelt ook bij het opstellen van een overeenkomst van opdracht. Grofweg kan je hiervoor de volgende kenmerken bij aanhouden:

  • De opdrachtnemer bepaalt grotendeels zelf hoe hij het werk uitvoert
  • Er is geen sprake van een gezagsverhouding zoals bij een arbeidsovereenkomst
  • De opdrachtnemer stuurt facturen en betaalt zelf belastingen en premies
  • De overeenkomst kan tijdelijk of voor een specifiek project zijn

Verschil tussen een overeenkomst van opdracht en een arbeidsovereenkomst

Tussen een overeenkomst van opdracht en een arbeidsovereenkomst zitten drie belangrijke verschillen:

Gezagsverhouding: Bij een arbeidsovereenkomst bepaalt de werkgever hoe en wanneer het werk wordt uitgevoerd. Bij een overeenkomst van opdracht heeft de opdrachtnemer meer vrijheid. De opdrachtnemer en opdrachtgever spreken samen een bepaald einddoel af. De opdrachtgever heeft geen zeggenschap over de manier waarop de opdrachtnemer na acceptatie de opdracht uitvoert. De zzp’er of freelancer doet dit naar eigen inzicht en visie.

Persoonlijke arbeid: Een belangrijk aspect is de vraag wíe de arbeid verricht. Een werknemer doet dat zelf. Als hij/zij het werk wil uitbesteden gaat dat in overleg met de opdrachtgever.

Een opdrachtnemer heeft de vrijheid om het werk uit te besteden. In dat geval heb je te maken met een overeenkomst van opdracht.

Loonbetaling: Als de betaling voor de werkzaamheden van een opdrachtnemer lijkt op loonbetaling, dan is sprake van een arbeidsovereenkomst. Bij een overeenkomst van opdracht stuurt de opdrachtnemer een factuur naar de opdrachtgever, die de opdrachtgever vervolgens betaalt. Alleen de uren die zijn gewerkt, worden betaald.

Bij een arbeidsovereenkomst ontvangt de werknemer maandelijks loon, worden zijn vakantiedagen doorbetaald en krijgt hij ook betaald als hij ziek is. Verder wordt vakantiegeld betaald en in sommige gevallen een dertiende maand.

Geen overeenkomst van opdracht: andere contractvormen

Niet alle werkzaamheden vallen onder een overeenkomst van opdracht. In sommige gevallen geldt een andere contractvorm:

  • Aanneming van werk: Als het gaat om fysiek werk, zoals de bouw van een huis
  • Bewaarneming: Als de werkzaamheden betrekking hebben op het bewaren van goederen
  • Uitgaveovereenkomst: Bij afspraken over het publiceren van werken, zoals boeken of muziek
  • Vervoerovereenkomst: Als het werk bestaat uit het vervoeren van personen of goederen

Freelance- of zzp-overeenkomst

In de praktijk wordt een overeenkomst van opdracht vaak een freelanceovereenkomst of zzp-overeenkomst genoemd. Dit betekent dat de opdrachtnemer als zelfstandige werkt. Juridisch gezien doet de naam van de overeenkomst er niet toe. Het gaat erom hoe het contract en de werksituatie in de praktijk worden ingevuld.

Wetgeving rondom de overeenkomst van opdracht

Sinds 2016 geldt de Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties). Deze wet is ingevoerd om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Schijnzelfstandigen werken op papier als zelfstandige, maar zijn in de praktijk eigenlijk werknemers. Dit kan leiden tot oneerlijke concurrentie en problemen met sociale zekerheid.

Door de Wet DBA kunnen opdrachtgevers en opdrachtnemers modelovereenkomsten gebruiken om duidelijkheid te krijgen over hun arbeidsrelatie. Toch bleef er veel onduidelijkheid, waardoor de Belastingdienst nauwelijks handhaafde. Vanaf 1 januari 2025 is dit veranderd.

Strengere controle op schijnzelfstandigheid vanaf 2025

Het handhavingsmoratorium is vanaf 1 januari 2025 opgeheven. Dit betekent dat er weer actief gecontroleerd wordt op schijnzelfstandigheid. Als een opdrachtnemer eigenlijk een werknemer blijkt te zijn, kan dit gevolgen hebben voor de opdrachtgever:

  • Verplichting om loonbelasting en premies af te dragen
  • Mogelijke naheffingen en boetes
  • Risico op arbeidsrechtelijke claims, zoals ontslagbescherming en loondoorbetaling bij ziekte
  • Pensioenclaims vanuit de werkende of het pensioenfonds

De overheid werkt aan nieuwe wetgeving (Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties) om de regels duidelijker te maken.

Belangrijk om hierbij te vermelden is dat de Belastingdienst zal zorgen voor een ‘zachte landing’ door middel van een ‘ingroeimodel’. Dit was een wens van de politiek gezien de onrust die naar aanleiding van de handhaving op schijnzelfstandigheid ontstond.

Het ingroeimodel houdt in dat de Belastingdienst vanaf 2025 met terugwerkende kracht naheffingsaanslagen kan opleggen, maar alleen tot 2025. Er kunnen dus weer direct correctieverplichtingen en naheffingsaanslagen worden opgelegd, maar de Belastingdienst gaat niet verder terug dan 1 januari 2025. Dit is alleen anders als sprake is van kwaadwillendheid of van een aanwijzing van voor die datum. Het ingroeimodel is zodoende van toepassing tot 2030. Pas in 2030 kan de Belastingdienst weer tot 5 jaar terug correctieverplichtingen en naheffingsaanslagen opleggen.

In het Handhavingsplan arbeidsrelaties tranche 2025 is verder opgenomen dat er in 2025 geen verzuim- en vergrijpboetes voor de kwalificatie van arbeidsrelaties worden opgelegd.

Hoe voorkom je problemen met de Belastingdienst?

Wil je als ondernemer zonder zorgen een overeenkomst van opdracht afsluiten? Houd dan rekening met het volgende:

  • Gebruik een modelovereenkomst: De Belastingdienst biedt goedgekeurde voorbeelden die je op maat kunt maken
  • Zorg voor duidelijke afspraken: Leg vast dat de opdrachtnemer zelfstandig werkt en niet onder gezag staat
  • Vermijd vaste werktijden en werkplekken: Hoe minder de opdracht lijkt op een dienstverband, hoe beter
  • Laat de opdrachtnemer eigen materialen en middelen gebruiken: Dit versterkt de zelfstandigheid

Vragen over de overeenkomst van opdracht?

Ben je als ondernemer bezig met het opheffen van het handhavingsmoratorium en wil je fiscale risico’s voor de toekomst voorkomen? Dat is natuurlijk belangrijk, maar vergeet daarbij niet de risico’s op herkwalificatie in arbeids- en pensioenrecht voor het verleden.

Het opheffen van het handhavingsmoratorium betekent namelijk niet dat zzp’ers ineens als werknemers kwalificeren. De toets hiervoor is niet veranderd. Of het nu gaat om fiscaliteit, sociale zekerheid of pensioenrecht: alles volgt nog steeds de arbeidsrechtelijke regels van artikel 7:610 lid 1 BW, zoals uitgelegd in het Deliveroo-arrest.

Er wordt nog altijd achteraf gekeken naar de situatie, met een heldere systematiek: eerst wordt de overeenkomst uitgelegd, daarna wordt deze juridisch gekwalificeerd. Daarbij wordt naar alle omstandigheden gekeken en dat gebeurt altijd in samenhang. De zogenoemde negen gezichtspunten spelen daarbij een rol. Dit klinkt misschien ingewikkeld, maar eigenlijk is het gewoon een vaste werkwijze die in veel rechtsgebieden wordt toegepast.

1 januari 2025: wat is er concreet veranderd?

Het is niet zo dat overeenkomsten automatisch vanaf 1 januari 2025 anders worden beoordeeld. Een simpele conclusie zoals ‘dezelfde werkzaamheden als een werknemer’ is niet genoeg om een overeenkomst van opdracht als arbeidsovereenkomst aan te merken.

De gevolgen kunnen groot zijn als je als organisatie besluit om niet meer met zzp’ers te werken en hen ook niet in dienst neemt. Denk bijvoorbeeld aan pensioenverplichtingen met terugwerkende kracht vanaf het begin van de samenwerking. Het loont dan om alle omstandigheden goed te bekijken en de situatie opnieuw te beoordelen. Vaak ontstaat er dan een genuanceerder beeld.

Wat kan Sigma voor je doen?

Wij helpen je graag om duidelijkheid te krijgen over de arbeidsrelaties binnen jouw organisatie. Dit kunnen we doen door:

  • Het opstellen van een maatwerkovereenkomst van opdracht
  • Het aanvragen van een vooroverleg met de Belastingdienst, zodat je vooraf zekerheid krijgt over de fiscale kwalificatie van een arbeidsrelatie
  • Het maken van bezwaar of het starten van een beroepsprocedure als er al een besluit van de Belastingdienst ligt

Zo kun je met vertrouwen werken aan een toekomst waarin je risico’s voor zowel het verleden als de toekomst minimaliseert. Neem gerust contact op met Kim Gijzel op telefoonnummer: 06-45917768 of Liesbeth Breugelmans op telefoonnummer: 06-45592609  of via e-mail: kgijzel@sigmapersoneel.nl of lbreugelmans@sigmapersoneel.nl als je vragen hebt of hulp nodig hebt!

naar inspiratie overzicht